PODGORICA - Crna Gora i NR Kina sarađuju u oblasti nauke i tehnologije još od 2011. godine kada je u Podgorici potpisan Sporazum između dvije zemlje o naučnoj i tehnološkoj saradnji. Na osnovu Sporazuma i tri zajednička Konkursa, zaključno sa decembrom 2021. godine, ukupno je realizovano 28 istraživačkih projekata iz gotovo svih oblasti nauke, uključujući tehničko-tehnološke, poljoprivredene, društvene i prirodno-matematičke nauke. To je u razgovoru za China Media Group kazala Smilja Kazić Vujačić, načelnica Odjeljenja za međunarodnu saradnju, Ministarstvo nauke i tehnološkog razvoja Crne Gore.
Nedavno je održano četvrto zasijedanje Mješovite komisije za naučnu i tehnološku saradnju između Crne Gore i Narodne Republike Kine u Pekingu i Podgorici, u onlajn formatu.
Crnogorsku stranu Komisije predvodila Kažić Vujačić, dok je kinesku stranu Komisije predvodio gospodin Sun Jian, zamjenik generalnog direktora Odjeljenja za međunarodnu saradnju, Ministarstva nauke i tehnologije NR Kine.
Upitana o radu ove Komisije, Kažić objašnjava da je njen djelokrug rada definisan članom 4 pomenutog Sporazuma, u kome se decidno navodi da je “Komisija odgovorna za praćenje razvoja naučne i tehnološke saradnje između dviju zemalja, monitoring i implementaciju Sporazuma. Komisija je zadužena i za promovisanje i koordinaciju međusobne saradnje, definisanje sadržaja i modalite saradnje”.
-Mješovitu komisiju čine predstavnici nadležnih institucija zaduženih za sprovođenje odredaba Sporazuma o naučnoj i tehnološkoj saradnji u dvjema zemljama, u Crnoj Gori je to Ministarstvo nauke i tehnološkog razvoja a u NR Kini, Ministarstvo nauke i tehnologije. Komisija se sastaje po potrebi, a uvijek prije objavljivanja zajedničkog Konkursa za istraživačke projekte, sa ciljem postizanja dogovora o daljim aktivnostima te usaglašavanja svih detalja vezanih za pomenuti Konkurs – pojasnila je sagovornica CMG.
A kada je u pitanju sticanje znanja u oblasti nauke, koje Kina može da prenese crnogorskoj strain, naša sagovornica ističe da NR Kina teži da što bolje integriše nauke i tehnologije u ekonomski i društveni razvoj, što svakako podrazumijeva kontinuirano jačanje strateškog planiranja, sprovođenje institucionalnih reformi, dobru koordinaciju resursa i slično.
Foto: VCG
-Posebna se apostrofira pažnja kineske vlade ka naučno-tehnološkim inovacijama, naglašavajući njihovu ključnu poziciju u cjelokupnom procesu modernizacije te nacionalnom strateškom opredjeljenju. U proteklom periodu značajno su unaprijeđeni tehnološki i inovacioni kapaciteti Kine, a zabilježen je pozitivan napredak u pogledu fundamentalnih istraživanja, krupnih projekata u građevinarstvu, ključnim industrijskim tehnologijama, transformaciji naučnih i tehnoloških postignuća, razvoju inovacionog ekosistema, istraživanjima usmjerenim na borbu protiv korona virusa i međunarodnoj saradnji. Ukupno ulaganje Kine u istraživanje i razvoj tokom 2021. godine je 2,79 biliona juana, što znači da udio u BDP-u iznosi 2,44%. Procjena Svjetske organizacije za intelektualnu svojinu (WIPO) pokazuje da je 2021. godine kineski indeks inovacija na 12. mjestu u svijetu, što je još jedan dokaz velikog napretka u prethodnom periodu – navela je Kažić Vujačić.
Ona, takođe podsjeća i da NR Kina posebnu pažnju u novije vrijeme posvećuje jačanju fundamentalnih istraživanja.
- Naime, u toku je realizacija desetogodišnjeg akcionog plana za fundamentalna istraživanja, uspostavljen je niz istraživačkih centara za osnovne discipline kao što su matematika i fizika, promoviše se interdisciplinarna integracija i unaprijeđen je sistem snabdijevanja za potrebe generičkih tehnologija. Povećan je nivo finansiranja fundamentalnih istraživanja kroz različite kanale i osigurana je dugoročna stabilna podrška za napredne timove i razvoj značajnih oblasti. Ojačano je osposobljavanje mladih profesionalaca u oblasti fundamentalnih istraživanja, a promoviše se dijeljenje ključnih naučnih i tehnoloških infrastruktura u zemlji i unaprijeđena efikasnost njihovog korišćenja. Unaprijeđena su i istraživanja u oblasti savremenih tehnologija u nastojanju da se postigne iskorak u oblasti vještačke inteligencije, kvantnih informacija, zdravlja, kognitivnih nauka i ostalih savremenih tehnologija. Aktivno se promoviše i razvoj poljoprivrede i nauka i tehnologija za život. Ojačane su inovacije u niskokarbonskim tehnologijama u cilju ispunjavanja ciljeva neutralnosti ugljenika – istakla je Kažić Vujačić.
Što se tiče veze akademskog i privrednog sektora, naša sagovornica smatra i da je unaprijeđena pozicija preduzeća kao ključnih aktera inovacija, podstaknuto uključivanje različitih vrsta inovacionih faktora u preduzećima, olakšan protok naučno-tehnoloških dostignuća i istraživačkog osoblja sa univerziteta i naučnoistraživačkih institucija u preduzeća i uspostavljen sistem tehnoloških inovacija orijentisan na tržište, koji podrazumijeva čvrstu saradnju privrede, univerziteta i istraživačkih instituta.
Foto: VCG
-Produbljena je reforma sistema i institucija za razvijanje talenata, unaprijeđen je sistem evaluacije eksperata u oblasti nauke i tehnologije uz fokus na inovativne sposobnosti, kvalitet, efikasnost i doprinos, a takođe se primjenjuje otvorenija politika u pogledu talenata u cilju obezbjeđivanja odgovarajuće obuke i njihovog korišćenja – dodala je ona.
Ono što je važno za Crnu Goru je da je sprovedena jstrategija međunarodne saradnje u oblasti nauke i tehnologije koja karakteriše veću otvorenost i inkluzivnost.
- Ojačano je sprovođenje zajedničkih istraživanja sa naučnicima iz različitih zemalja, uključujući i Crnu Goru, posebno usmjerenih na globalne izazove kao što su klimatske promjene i zdravlje ljudi, preuzeta je vodeća uloga u kreiranju i pokretanju međunarodnih velikih naučnih programa i projekata i analizirana je mogućnost uspostavljanja globalnog naučnoistraživačkog fonda – ističe Kažić.
Upitana šta je konkretno Crnoj Gori donijela saradnja sa Kinom na polju nauke, Kažič Vujačić ističe da je Kina uspostavila naučnu i tehnološku saradnju sa više od 160 zemalja svijeta, a pristupila je preko 200 međunarodnih organizacija i multilateralnih institucija.
-Aktivno učestvuje u nizu međunarodnih velikih naučnih programa i projekata kao što je Međunarodni termonuklearni eksperimentalni reaktor (ITER) i pruža podršku naučnoj zajednici u pokretanju velikih naučnih programa kao što je Whole Brain Atlas. Pokrenut je Akcioni plan za saradnju u oblasti nauke, tehnologije i inovacija u okviru inicijative „Pojas i put“, koji se sastoji od Inicijative za međunarodnu naučno-tehnološku razmjenu između ljudi, Inicijative za zajedničke laboratorije, Inicijative za saradnju sa naučnim parkovima i Inicijative za transfer tehnologija. Naglašena je ključna uloga nauke i tehnologije u prevenciji i kontroli izbijanja epidemije, uz pokretanje više od 100 hitnih istraživačkih projekata, aktivnu saradnju sa zemljama širom svijeta usmjerena na vakcine, ljekove i reagense za detekciju, i blagovremeno dijeljenje kineskih rezultata antiepidemijskih istraživanja, čime je dat pozitivan doprinos globalnoj borbi protiv pandemije – dodaje on.
Foto: VCG
Sve navedeno, kaže ona, ukazuje da Crna Gora, iako prostorno mala zemlja, ima itekako mogućnosti da unapređuje i jača svoj naučno-istraživački sistem i potencijal na osnovu iskustava i aktivnosti koje sprovodi NR Kina, a od kojih se većina upravo može implementirati i kroz pomenute istraživačke projekte.
-Sporazumom o naučnoj i tehnološkoj saradnji definisani su i benefiti koje naučnici iz obje zemlje mogu imati od realizacije zajedničkih projekata, kao što su: razmjena (mobilnost) u cilju sticanja novih saznanja o dostignućima u nauci, tehnologiji i proizvodnji; širenje znanja, razmjene informacija i iskustava; držanje gostujućih predavanja; saradnja istraživačkih i institucija visokog obrazovanja, kao i preduzeća u oblastima tehnoloških inovacija, naučnog istraživanja, razvoja proizvoda; učešće na naučnim/akademskim konferencijama, seminarima, simpozijumima, kursevima, izložbama, zatim razmjena naučne literature, materijala, uzoraka, opreme, naučnih i tehnoloških informaicja; zajedničko objavljivanje naučnih radova i sl. Imajući u vidu sve navedeno, koristim priliku i da pozovem crnogorsku istraživačku zajednicu da pripreme zajedničke projekte za novi Konkurs, koji bi trebalo uskoro da se objavi, na osnovu dogovora sa nedavno održanog zasijedanja Mješovite komisije, a za naredni dvogodišnji period – zaključila je naša sagovornica. (Jovana Đurišić)
